Ακράτεια / πρόπτωση πυελικών οργάνων

Η γυναικεία ακράτεια ούρων παρουσιάζεται δυστυχώς πολύ πιο συχνά από ότι πιστεύουμε, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών.

Το εύρος του αναφερόμενου επιπολασμού της ακράτειας ούρων στις γυναίκες είναι ευρύ (5-72 %), με τις μελέτες να συγκλίνουν σε έναν επιπολασμό περίπου στο 30 %. Εάν τα ποσοστά επιπολασμού διαφέρουν μεταξύ των χωρών, αυτό συσχετίζεται με τις πολιτισμικές διαφορές στην αντίληψη της ακράτειας ούρων, και την προθυμία για επίσημη αναφορά του προβλήματος.

Εκτιμάται ότι ο αριθμός των γυναικών στις Ηνωμένες Πολιτείες με ακράτεια ούρων θα αυξηθεί από 18,3 εκατομμύρια το 2010 σε 28,4 εκατομμύρια το 2050.

Η ακράτεια στις γυναίκες σχετίζεται συνήθως με δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης ή των μυών του πυελικού εδάφους. Η δυσλειτουργία αυτή εμφανίζεται συχνά μετά τον τοκετό και την εμμηνόπαυση.

Περιγράφονται δύο κύριοι τύποι ακράτειας: η ακράτεια από προσπάθεια (stress), κατά την οποία τα ούρα διαφεύγουν σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση, και η επιτακτική ακράτεια ή ακράτεια από έπειξη (urge), κατά την οποία τα ούρα διαρρέουν σε συνδυασμό με μια ξαφνική επιτακτική επιθυμία για κένωση της κύστης.Οι γυναίκες που εμφανίζουν και τα δυο συμπτώματα θεωρείται ότι έχουν μεικτή ακράτεια ούρων.

Μια άλλη μεγάλη κατηγορία είναι το σύνδρομο υπερδραστήριας ουροδόχου κύστης, που παρουσιάζεται συνήθως ως επιτακτική ούρηση, με ή χωρίς ακράτεια επείγουσας ούρησης, συνήθως με συχνουρία και νυκτουρία (ανάγκη αφύπνισης και ούρησης τη νύχτα), απουσία λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος, ή άλλης εμφανούς παθολογίας.

Η διάγνωση του συνδρόμου υπερδραστήριας κύστης δεν είναι πάντα εύκολη και απαιτεί ιδιαίτερη εξειδίκευση του ιατρού στον κλάδο της Ουρογυναικολογίας.

Το ίδιο συμβαίνει με τη λεγόμενη νευρογενή κύστη, που οφείλεται σε τραυματισμούς της σπονδυλικής στήλης, τη νόσο Σκλήρυνση κατά Πλάκας ή άλλες βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος, αν και τα αίτιά της εντοπίζονται σπάνια και στις περισσότερες γυναίκες χαρακτηρίζεται ως "ιδιοπαθής", χωρίς να εντοπίζεται ένα μόνο παθοφυσιολογικό αίτιο.

Οι ουρογυναικολογικές παθήσεις είναι πλέον καλά κατηγοριοποιημένες, αν και σε πολλές περιπτώσεις επικαλύπτονται και συνυπάρχουν.

Σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες έχουν σημειωθεί σημαντικές καινοτόμες θεραπείες κατά την τελευταία δεκαετία. Οι μελλοντικές έρευνες πρέπει να στοχεύουν όλο και περισσότερο στην πρωτογενή πρόληψη, μέσω της κατανόησης των περιβαλλοντικών και γενετικών κινδύνων για την ακράτεια.

Η υπόθεση της αιώρας είναι ευρέως αποδεκτή ως η παθοφυσιολογική εξήγηση της ακράτειας ούρων, λόγω πίεσης που σχετίζεται με την υπερκινητικότητα της ουρήθρας. Η ενδοπυελική περιτονία δημιουργεί μια "αιώρα" στην οποία η ουρήθρα στηρίζεται. Η στήριξη αυτή, σε συνδυασμό με την "ενδογενή" πίεση του σφιγκτήρα της ουρήθρας, και τη σύσφιξη του βλεννογόνου, κλείνει αποτελεσματικά τον αυλό της ουρήθρας και αποτρέπει την ακούσια απώλεια ούρων, ακόμη και όταν αυξάνεται η ενδοκυστική πίεση. Η βλάβη της περιτονίας της πυέλου ή του παρακολπικού ιστού, ως αποτέλεσμα υπερβολικής πίεσης από παχυσαρκία, χρόνιο βήχα, δυσκοιλιότητα, τοκετό ή εμμηνόπαυση, μπορεί να μειώσει την ανατομική στήριξη του αυχένα της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας. Αυτή η απώλεια στήριξης έχει ως αποτέλεσμα την υπερκινητικότητα της ουρήθρας, με αποτέλεσμα, η ουρήθρα, αντί να συμπιέζεται σε περιόδους αυξημένης ενδοκοιλιακής πίεσης, να κινείται προς τα κάτω, χωρίς να συμπιέζεται - με αποτέλεσμα η πίεση στην ουρήθρα να είναι χαμηλότερη από ό,τι στην ουροδόχο κύστη, με συνέπεια τη διαρροή ούρων.

Σε περίπτωση πρόπτωσης της μήτρας ή του κολπικού κολοβώματος και της ουροδόχου κύστης, παραπλήσιος μηχανισμός μπορεί να δημιουργήσει συμπτώματα ακράτειας ή κοιλιακού πόνου.

Η πλήρης διαγνωστική αξιολόγηση της ακράτειας ούρων απαιτεί ιατρικό ιστορικό, φυσική εξέταση με υπερηχογραφία, ανάλυση ούρων, ουροδυναμικό έλεγχο κτλ. Παράγοντες που αξιολογούνται κατά τη διάρκεια του ιατρικού ιστορικού είναι: η πρόσληψη υγρών (ποσότητα και είδη υγρών), η συχνότητα ούρησης, ύπαρξη νυκτουρίας, επείγουσα ούρηση, αίσθηση της ουροδόχου κύστης κατά την πλήρωση, η ροή ούρων, η καθυστέρηση στην έναρξη της ούρησης, η ανάγκη για κοιλιακό σφίξιμο ή παροχή υπερηβικής πίεσης για την έναρξη, η ατελής κένωση, η ανάγκη άμεσης επανεκκένωσης, η αδυναμία ούρησης παρά την επίμονη προσπάθεια, η δυσουρία, ο πόνος στο κατώτερο ουροποιητικό σύστημα, ο πόνος στην ουρήθρα, το αιδοίο, τον κόλπο, το περίνεο ή την πύελο, αίσθηση ξένου σώματος στον κόλπο, λοίμωξη του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος, η υποτροπιάζουσα λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος.

Σε όλες τις περιπτώσεις θα πρέπει πρώτα να αποκλεισθεί η ύπαρξη κακοήθειας.

Οι παρεμβάσεις μπορεί να περιλαμβάνουν μη επεμβατικές επιλογές (άσκηση, φυσιοθεραπεία, απώλεια βάρους, κολπική χορήγηση οιστρογόνων, τοποθέτηση pessar, αντιχολινεργικά φάρμακα, Α-αδρενεργικούς αγωνιστές, εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης κτλ.), οι οποίες πρέπει πάντα να είναι η προτεραιότητα μας. Τα περισσότερα σημερινά φάρμακα για την ακράτεια λόγω επιτακτικής ανάγκης, εμποδίζουν τους μουσκαρινικούς υποδοχείς, που μεσολαβούν για τη σύσπαση του μυός, ή διεγείρουν τους β3 υποδοχείς που προάγουν τη χαλάρωση. Όπως για κάθε φάρμακο, πριν από τη συνταγογράφηση, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι συνυπάρχουσες παθήσεις της γυναίκας, η χρήση άλλων υφιστάμενων φαρμάκων και ο κίνδυνος ανεπιθύμητων ενεργειών. Για πολλά από αυτά τα φάρμακα, τα οφέλη μπορεί να παρατηρηθούν μετά από αρκετές εβδομάδες. Οι γυναίκες θα πρέπει επίσης να προειδοποιούνται γι´ αυτή την καθυστέρηση στην ανταπόκριση της κύστης καθώς και για τις ανεπιθύμητες ενέργειες.

Σε περίπτωση αποτυχίας της συντηρητικής στρατηγικής, και ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τις ανάγκες της ασθενούς, υπάρχουν αρκετές χειρουργικές τεχνικές για τη διόρθωση του προβλήματος (αποκατάσταση της ανατομίας με διόρθωση της πρόπτωσης ενδοσκοπικά ή κολπικά, με χρήση φυσικών ιστών ή συνθετικών πλεγμάτων, στήριξη της ουρήθρας).

Κομβικό σημείο στην αντιμετώπιση αυτών των ασθενών, είναι η σωστή διάγνωση και η στοχευμένη θεραπεία με επιλογή της κατάλληλης χειρουργικής τεχνικής, η οποία απαιτεί γνώση, εμπειρία και χειρουργική ικανότητα, καθώς οι ουρογυναικολογικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται κολπικά, λαπαροσκοπικά και ρομποτικά και απευθύνονται σε χειρουργούς προχωρημένου επιπέδου.

Ο κ. Γήτας διετέλεσε επί σειρά ετών διευθύνων του Κέντρου Ουρογυναικολογίας και Ενδοσκόπησης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου UKSH Lübeck της Γερμανίας, θεραπεύοντας τις πιο πολύπλοκες και προχωρημένες μορφές ακράτειας και πρόπτωσης των πυελικών οργάνων. Η αντιμετώπισή τους ήταν κολπική ή ενδοσκοπική, δηλαδή με τη χρήση της λαπαροσκοπικής ή ρομποτικής χειρουργικής ή και αρκετές φορές συνδυαστικά, με τη χρήση εξειδικευμένων τεχνικών (λαπαροσκοπική Burch, TVT, κολπικό πλέγμα 4ων ή 6 σημείων, ενδοσκοπική υστερο-κολποπεξία με χρήση πλεγμάτων, pectopexy και κολπική υστερο-κολποπεξία Amreich-Richter fixation κτλ).

Αξιοσημείωτο είναι, ότι ο κ. Γήτας πραγματοποιεί την πρόσθια και οπίσθια κολπορραφία (ανόρθωση της κύστης και καθίζηση του εντέρου) και ενδοσκοπικά, χωρίς τομές στον κόλπο, μια τεχνική που πραγματοποιείται σε ελάχιστα κέντρα του εξωτερικού παγκοσμίως.

Ο κ. Γήτας συνέχισε τη φροντίδα και θεραπεία των ασθενών με ουρογυναικολογικά προβλήματα και κατά τη διάρκεια της θητείας του ως διευθύνων του Γυναικολογικού Κέντρου του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Charité Campus Mitte του Βερολίνου, το οποίο ανακηρύχθηκε το κορυφαίο νοσοκομείο στην Ευρώπη και πέμπτο σε όλον τον κόσμο για το 2022.

Δημοσιεύσεις του κ. Γήτα σε διεθνή περιοδικά με θέμα την ενδοσκόπηση.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34977146/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34109767/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33440062/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34084520/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34989636/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34585638/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33536066/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33078642/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33080919/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32488399/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34954814/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32762476/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35263843/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33728657/

Ο κ. Γήτας παραδίδει μαθήματα Ενδοσκόπησης και Ρομποτικής Χειρουργικής στο School of Gynaecological Endoscopy του Πανεπιστημίου του Kiel Γερμανίας, ένα ξακουστό κέντρο που γέννησε τη Λαπαροσκοπική Χειρουργική με σκοπό να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του σε συναδέλφους. Επί του παρόντος είναι διευθυντής της Γυναικολογικής-Ρομποτικής Κλινικής του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης.