Προστατεύουν τα αντισυλληπτικά από τον καρκίνο της μήτρας; Μύθος ή Αλήθεια;

Η χρήση αντισυλληπτικών δισκίων (κυρίως των συνδυασμένων που περιέχουν οιστρογόνα και προγεσταγόνα) έχει συνδεθεί με μια σημαντική μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του ενδομητρίου (του εσωτερικού επιθηλιακού στρώματος της μήτρας).

Πώς λειτουργεί η προστασία των αντισυλληπτικών προς τον καρκίνο της μήτρας;

Ο ρόλος των οιστρογόνων και προγεσταγόνων

Τα οιστρογόνα διεγείρουν την ανάπτυξη του ενδομητρίου, ενώ τα προγεσταγόνα έχουν αντίρροπη δράση, περιορίζοντας την υπερβολική ανάπτυξη αυτού του ιστού. Στα συνδυασμένα αντισυλληπτικά, η παρουσία προγεσταγόνου εξισορροπεί τα οιστρογόνα, μειώνοντας τον κίνδυνο υπερπλασίας και, μακροπρόθεσμα, την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου ενδομητρίου.

Πλήθος επιδημιολογικών ερευνών και μετα-αναλύσεων (π.χ. Lancet Oncology, BMJ) τεκμηριώνουν την προστατευτική δράση των αντισυλληπτικών στο ενδομήτριο. Μελέτες δείχνουν ότι η μακροχρόνια λήψη συνδυασμένων αντισυλληπτικών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του ενδομητρίου έως και 30-50%. Το ακριβές ποσοστό διαφέρει ανάλογα με τη διάρκεια χρήσης, την ηλικία έναρξης λήψης και άλλους ατομικούς παράγοντες.

Η προστασία μπορεί να διατηρηθεί έως και 10-15 χρόνια μετά τη διακοπή των δισκίων, αν και ο βαθμός του οφέλους μειώνεται προοδευτικά με την πάροδο του χρόνου.

Τι συμβαίνει με τα αντισυλληπτικά που περιέχουν μόνο προγεσταγόνο;

Τα σκευάσματα προγεσταγόνου (mini-pill) ή οι ενδομήτριες συσκευές που απελευθερώνουν προγεσταγόνο (π.χ. λεβονοργεστρέλη) έχουν επίσης προστατευτική δράση απέναντι στην υπερανάπτυξη του ενδομητρίου. Ωστόσο, η ακριβής έκταση της προστασίας δεν είναι πάντα αντίστοιχη με αυτή των συνδυασμένων δισκίων και μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το είδος και τη δοσολογία του προγεσταγόνου.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε σχετικά με τα αντισυλληπτικά και την προστασία που παρέχουν;

• Δεν καταργείται η ανάγκη για προληπτικό έλεγχο
  Η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων δεν αντικαθιστά τις τακτικές γυναικολογικές εξετάσεις ή τον προληπτικό έλεγχο, όπως το τεστ Παπανικολάου και το διακολπικό υπερηχογράφημα.

• Εξατομικευμένη αξιολόγηση και πιθανές παρενέργειες
  Η λήψη συνδυασμένων αντισυλληπτικών δεν είναι κατάλληλη για όλες τις γυναίκες. Κάπνισμα, υπέρταση, κληρονομικές θρομβοφιλίες, ιστορικό φλεβικών θρομβώσεων και ορισμένες άλλες καταστάσεις υγείας πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη πριν από τη συνταγογράφηση.

• Κίνδυνος καρκίνου του μαστού
  Παρόλο που τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά προστατεύουν από τον καρκίνο του ενδομητρίου, η μακροχρόνια χρήση τους έχει συσχετιστεί με μια ελαφρώς αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού, ιδίως σε συγκεκριμένες ομάδες γυναικών (π.χ. μεγαλύτερης ηλικίας, με υψηλό δείκτη μάζας σώματος, κληρονομική προδιάθεση κ.λπ.). Η απόφαση για λήψη ή συνέχιση των αντισυλληπτικών θα πρέπει να είναι προϊόν ενημερωμένης συζήτησης με τον θεράποντα ιατρό, ώστε να ζυγίζονται οφέλη και πιθανοί κίνδυνοι.

• Αυξημένος κίνδυνος θρομβώσεων
  Τα οιστρογόνα, ειδικά σε υψηλές δόσεις, μπορεί να αυξήσουν τη θρομβογόνο ικανότητα του αίματος. Κατά συνέπεια, οι γυναίκες που λαμβάνουν συνδυασμένα αντισυλληπτικά διατρέχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης φλεβικής θρομβοεμβολής (π.χ. εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση, πνευμονική εμβολή). Πριν τη συνταγογράφηση συνδυασμένων αντισυλληπτικών, είναι σκόπιμο να προηγείται έλεγχος για κληρονομικές ή επίκτητες θρομβοφιλίες, ιδιαίτερα σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό θρομβώσεων ή σε εκείνες που παρουσιάζουν άλλους παράγοντες κινδύνου (π.χ. παχυσαρκία, κάπνισμα).

Εν ολίγοις, τα συνδυασμένα αντισυλληπτικά παρέχουν αποδεδειγμένα προστατευτική δράση απέναντι στον καρκίνο του ενδομητρίου. Ωστόσο, κάθε γυναίκα είναι μοναδική, και η απόφαση για την κατάλληλη μέθοδο αντισύλληψης —μεταξύ και άλλων θεμάτων— θα πρέπει να λαμβάνεται σε συνεργασία με τον θεράποντα γυναικολόγο, λαμβάνοντας υπόψη το ατομικό ιατρικό ιστορικό και τις προσωπικές ανάγκες της ασθενούς.